
एआई ते चैटगप्ट दा प्रभाव शिक्षा पर: एमआईटी दे अध्ययन थमां अंतर्दृष्टि
आर्टिफिशियल इंटेलिजेंस (एआई) तेजी कन्नै साढ़े रोजमर्रा दे जीवन दा हिस्सा बनी जा करदा ऐ, जिसदे कन्नै शिक्षा समेत बक्ख-बक्ख क्षेत्रें च फैले दा ऐ। एमआईटी दे मीडिया लैब दे शोधकर्ताएं आसेआ कीते गेदे इक हालिया अध्ययन कन्नै विद्यार्थियें दे आलोचनात्मक सोच कौशल पर चैटगप्ट जनेह् एआई उपकरणें दे संभावित प्रभावें बारै चिंता पैदा होई ऐ।
एमआईटी अध्ययन समझना
अध्ययन अवलोकन
एमआईटी मीडिया लैब नै बोस्टन इलाके थमां 18 थमां 39 ब’रें दी उमरी दे 54 प्रतिभागियें गी शामल करियै इक अध्ययन कीता। इनें व्यक्तियें गी त्रै समूहें च बंडेआ गेआ: इक निबंध लिखने आस्तै चैटगप्टे दा इस्तेमाल करदे होई, दूआ गूगल दे सर्च इंजन दा इस्तेमाल करदे होई, ते बिना कुसै एआई सहायता दे निबंध लिखने दा इक नियंत्रण समूह। शोधकर्ताएं 32 क्षेत्रें च ईईजी दी बरतून करियै मस्तिष्क दी गतिविधि दी निगरानी कीती तां जे एंगेजमेंट ते संज्ञानात्मक प्रक्रियाएं दा आकलन कीता जाई सकै।
कुंजी निष्कर्ष
-
मस्तिष्क दी रूचि: चैटगपीटी दा इस्तेमाल करने आह् ले प्रतिभागियें ने होर समूहें दी तुलना च मस्तिष्क दी घट्ट गतिविधि दा प्रदर्शन कीता, जेह् ड़ा घट्ट होई दी संज्ञानात्मक संलग्नता गी दर्शांदा ऐ।
-
**मूल विचार च डेक्लाइन **: समें कन्नै, चैटगप्टेक यूजर्स ने एआई टूल पर मता भरोसा करने दी प्रवृत्ति दिक्खी, जिसदे फलस्वरूप दोहराने आह् ला ते कम मूल सामग्री होंदी ऐ।
-
सिखने पर संभावित प्रभाव: अध्ययन कन्नै पता चलदा ऐ जे निबंध लेखन जनेह् कम्में आस्तै एआई पर मता भरोसा आलोचनात्मक सोच ते स्मृति एकीकरण दे विकास च बाधा पाई सकदा ऐ।
शिक्षा लेई निहितार्थ
आलोचनात्मक सोच कौशल दा कटाव
अध्ययन दे निष्कर्ष विद्यार्थियें च आलोचनात्मक सोच क्षमताएं गी घट्ट करने आह् ले एआई उपकरणें दे संभावित जोखिम गी उजागर करदे न। जदूं विद्यार्थी विचार ते सामग्री पैदा करने आस्तै एआई पर निर्भर करदे न तां ओह् शोध, विश्लेषण ते मूल विचार च शामल संज्ञानात्मक प्रक्रियाएं गी चूक सकदे न।
टेक्नोलॉजी पर ओवररेलियंस
एह्दे च इक बधदी चिंता ऐ जे विद्यार्थी एआई उपकरणें पर मता निर्भर होई सकदे न, जिसदे फलस्वरूप समस्या हल करने ते स्वतंत्र सोच जनेह् जरूरी कौशल च कमी आई सकदी ऐ। एह् अति-निर्भरता उंदी सिखने दी सामग्री कन्नै गहराई कन्नै जुड़ी दी क्षमता गी प्रभावित करी सकदी ऐ ते विषयें दी व्यापक समझ विकसित करी सकदी ऐ।
शिक्षा च एआई एकीकरण संतुलित करना
जिम्मेदार उपयोग गी प्रोत्साहित करना
शिक्षाविदों ते नीति निर्माताएं गी शैक्षिक सेटिंग्स च एआई दे जिम्मेदार इस्तेमाल गी बढ़ावा देना होग। इस च एआई उपकरणें दा इस्तेमाल कदूं ते किस चाल्लीं कीता जाना चाहिदा, इसदे बारे च साफ-साफ दिशा-निर्देश निर्धारत करना शामल ऐ, एह् सुनिश्चित करना जे ओह् परंपरागत सिखलाई दे तरीकें गी बदलने दे बजाय पूरक होन।
आलोचनात्मक सोच गी बढ़ावा देना
एह् पाठ्यक्रम गी डिजाइन करना बड़ा जरूरी ऐ जेह् ड़ा आलोचनात्मक सोच ते समस्या हल करने आह् ले कौशल गी प्रोत्साहित करदा ऐ । जदके एआई इक कीमती संसाधन होई सकदा ऐ , तां एह् सिक्खने दी प्रक्रिया च मनुक्खी संज्ञान ते रचनात्मकता दे महत्व गी घट्ट नेईं करना चाहिदा ।
निरंतर निगरानी ते शोध
शिक्षा उप्पर एआई दे लंबे समें दे प्रभावें गी समझने आस्तै जारी शोध जरूरी ऐ । शैक्षिक संस्थानें गी एआई उपकरणें दे प्रभाव दी निगरानी ते इसदे अनुसार शिक्षण रणनीतियें गी समायोजित करने आस्तै शोधकर्ताएं कन्नै सहयोग करना चाहिदा ।
निश्कर्श
शिक्षा च CHATGPT जनेह् एआई उपकरणें दा इकीकरण मौके ते चुनौतियें दोनें गी पेश करदा ऐ। जदके एह् सिखने दे अनुभवें गी बढ़ावा देई सकदे न , तां संभावित खामियें दे बारे च जागरूक होना , जि’यां आलोचनात्मक सोच कौशल दा कटाव करना बड़ा जरूरी ऐ । जिम्मेदार उपयोग गी बढ़ावा देने ते आलोचनात्मक सोच गी बढ़ावा देने कन्नै, शिक्षाविद एआई दे फायदें दा सदुपयोग करियै इसदे जोखिमें गी घट्ट करी सकदे न।
होर पढ़ना
शिक्षा च एआई दी भूमिका दे बारे च होर जानकारी आस्तै, निम्नलिखित लेखें दी खोज करने पर विचार करो:
एह् संसाधन शैक्षिक सेटिंग्स च एआई दी विकसित भूमिका पर विविध दृष्टिकोण प्रदान करदे न।